Dogłębne tworzenie postaci

Obrazek tytułowy narysowała UsIllus [link]

Wstęp

Gdy tworzymy kluczową postać w dowolnej opowieści, musimy nadać jej pewnej głębi, przez którą będzie ona bardziej żywa. Wiem, że to zadanie nie jest proste, dlatego przygotowałem (metodą prób i błędów) opracowanie, będące poradnikiem tworzenia postaci z wiarygodną osobowością.

Postępując zgodnie z krokami opisanymi poniżej, każda postać powinna nabrać odpowiedniej głębi charakteru. Wszystkich więc, których interesuje stworzenie ciekawej postaci lub ulepszenie już istniejącej, zapraszam do czytania!

Leniwe tworzenie postaci

Aby stworzyć dobrą postać, najpierw należy stworzyć jej biegun. Najprostsze streszczenie, które ją podsumowuje i z którego rozwiniemy głębię naszej postaci. To będzie taki wierzchołek całej góry lodowej, jaką jest nasz bohater/bohaterka. Dlatego też wszystkich was i każdego z osobna odsyłam do mojego wcześniejszego poradnika do tworzenia postaci “po leniwemu”. Oto hiperłącze: link.

Żeby kontynuować, będzie nam potrzebna postać zrobiona “na płytko”, z wyznaczonym jej temperamentem, najprostszym opisem oraz świętością i fobią. W dalszej części opracowania ten płytki biegun rozszerzymy poprzez nadanie mu prawdziwej głębi.

Wygląd ma znaczenie drugorzędne

W literaturze wygląd postaci ma znaczenie drugorzędne. Jeżeli nie jest w nim zawarty jakiś istotny element fabularny czy szczególna symbolika dla całej opowieści, często po prostu się go pomija. Choć osobiście stwierdzam, że wygląd zewnętrzny bohatera to coś, co zawsze warto opisać, to jednak będzie on tylko barwną okładką dla tego, co w postaci jest najważniejsze – charakteru. Dlatego też postanowiłem odsunąć tę kwestię na dalszy plan i zająć się teraz tylko najważniejszymi rzeczami.

Elementy głębi postaci

Przejdźmy więc do rzeczy, czyli kolejnych elementów, na jakie będzie się składać osobowość postaci. Udało mi się wyznaczyć dotąd sześć ogólnych zagadnień, którymi są kolejno: rasa, seksualność, wierzenia, rodzina, państwo i inne. Rozpisanie ich z punktu widzenia danego bohatera/bohaterki powinno dać odpowiedź na jej pytanie: kim jestem i dokąd zmierzam?

Opisując punkt widzenia postaci na każde z zagadnień, należy pisać klarownie i na temat, nie szczędząc przy tym słów. Niech postać ma co najmniej trzy zdania do powiedzenia na temat każdego zagadnienia, a jeżeli rozpiszemy się do trzech stron, tym lepiej dla postaci. W każdym zagadnieniu powinniśmy też zawierać opinie bohatera/bohaterki na dany temat oraz emocje, jakie tej opinii towarzyszą. To niezwykle istotne.

Przy każdym zagadnieniu powinniśmy też zaznaczyć, jak postać postrzega siebie i innych w danym temacie oraz jak inni w tym zagadnieniu postrzegają ją. Wskazane jest również dopisywanie informacji o przeżyciach, które wpłynęły na sposób postrzegania danego tematu przez postać, gdyż są to dla niej ważne wspomnienia definiujące jej osobę.

Domyślam się, że w tym momencie roi wam się w głowach – macie napisać wszystko o tej postaci w danym zagadnieniu! I dokładnie to powinniście w praktyce zrobić. Nawet jeżeli jakieś zagadnienie nie jest dla danego bohatera/ bohaterki istotne, to napiszcie to i wyjaśnijcie, dlaczego to zagadnienie dla niego/niej istotne nie jest. Po to jest ten poradnik, by napisać o postaci jak najwięcej i nadać jej głębi.

Przejdźmy więc do poszczególnych elementów tej głębi:

1. Rasa

Pierwszym z nich jest rasa postaci i wszystkie cechy, jakie się z nią wiążą. Czy to świat fantastyczny, czy realny, kolor skóry czy kształt małżowiny usznej ciągnie za sobą szereg stereotypów i cech biologicznych, jakie wpływają na bohatera. Z którymi cechami i stereotypami rasowymi postać się utożsamia, a z którymi nie? Czy walczy przeciwko nim? Jakie emocje powoduje ocenianie jej przez inne osoby na podstawie jej rasy? Jak postrzega osobników innych ras? Jak środowisko odbiera ją, patrząc przez pryzmat jej rasy? I czy przynależność do danej rasy ma dla niej jakieś znaczenie?

Opisując to zagadnienie, należy dogłębnie rozważyć odpowiedzi na te pytania. Dobrym sposobem jest porównanie postaci ze stereotypowym przedstawicielem danej rasy i wyjaśnienie wszystkich różnic oraz podobieństw, które zachodzą pomiędzy bohaterem a stereotypowym rasowym wzorcem. Warto również umieścić w tym elemencie stanowisko postaci wobec problemów na tle rasowym, np.: szeroko pojętego rasizmu.

2. Seksualność

Kolejnym elementem głębi postaci jest jej seksualność. Jakiej jest płci i orientacji? Czy identyfikuje się z powszechnie przyjętymi stereotypami płciowymi, czy walczy przeciwko nim i burzy się, gdy wmawia się jej, jaką ma być kobietą/jakim ma być mężczyzną itp.? Jak traktuje swoje ciało i jego płciowość? Nie ma z nimi problemu, czy źle się z nimi czuje? Jakie cechy preferuje u partnerów, a jakich nie i dlaczego te pierwsze jej się podobają, a te drugie nie? W temacie seksu jest ona zrównoważona, swobodna czy pruderyjna? Jak odnosi się do przedstawicieli tej samej i innej płci? I jak duży wpływ ma seksualność na życie postaci?

Podobnie jak w przypadku rasy, seksualność jest biologiczno-społecznym elementem jej osobowości. Można więc w podobny sposób porównać ją ze stereotypowym przedstawicielem danej płci i znów skupić się na uzasadnieniu różnic i podobieństw. Tak samo warto tutaj zamieścić opinie, nawet te neutralne na temat problemów na tle seksualnym, np.: wojny płci, dyskryminacji płciowej, homoseksualizmu itp.

3. Wierzenia

Dalej są wierzenia, będące sferą duchową postaci. W co postać wierzy? W boga/bogów, naukę, magię, ideologię, nic? Jak głęboka jest jej wiara? Stara się dążyć do doskonałości, czy swe wierzenia traktuje dość lekko? Czy miewa wątpliwości, czy może jest niezachwianym fanatykiem? Jakie ma podejście do organizacji religijnych, ideologicznych, naukowych? Czy życie po śmierci ma dla niej znaczenie, jeżeli tak to jakie? Czy w jej pojęciu świata mogą istnieć jakiekolwiek siły nadprzyrodzone? Jak odnosi się ona do osób wierzących jak do ateistów?

Ten element to miejsce na duchowość i filozofię życia postaci. Tutaj nie można zastosować przy postaci mechanizmu porównania do stereotypowego wierzącego, a najlepiej po prostu opisać duchowość postaci. Jednakowoż tak samo, jak wcześniej należy nadmienić jej stosunek do problemów na temat wiary, począwszy fanatyzmu, przez skandale w organizacjach religijnych/ideologicznych, a na konfliktach między religiami skończywszy.

4. Rodzina

Rodzina lub jej brak, również ma olbrzymi wpływ na osobowość postaci i kontakty międzyludzkie. Jaka jest więc rodzina postaci i jakie ma z nią stosunki? Jak te stosunki wpłynęła na bohatera/bohaterkę? Komu w rodzinie co ma za złe, a komu i za co jest wdzięczna? Jak postać podchodzi do idei posiadania własnej rodziny? Jaki ma stosunek do dzieci?

Tutaj najlepiej opisać relację postaci ze wszystkimi członkami najbliższej rodziny oraz jak sobie radzi (lub nie radzi) z konfliktami w rodzinie. Są to podstawowe i najbliższe dla bohatera/bohaterki relacje społeczne. Nawet jeżeli postać nie ma rodziny oraz nie chce takowej założyć, to jest też miejsce na opis jej relacji z najlepszymi przyjaciółmi i innymi osobami, które byłby jej bliskie.

5. Państwo

Kraj jest środowiskiem, w jakim wychowała się postać i jest też ostatnim z elementów tworzących jej osobowość. W jakim państwie się więc wychowała? Ile cech stereotypowych dla danej nacji przejęła? Jak odnosi się do wrogów i sojuszników swojej ojczyzny? Jak odnosi się do idei władzy państwowej? Jest demokratą, anarchistą czy uważa, że jedynie władza dyktatorska ma sens? Jak odnosi się do panującego prawa? Jak postrzega służby państwowe?

Tutaj znów warto porównać postać ze statystycznym obywatelem jej ojczyzny. Nawet jeżeli jej związek z danym państwem nie jest zbyt ścisły lub jest ona cudzoziemcem, również warto to opisać. Jest to też miejsce na opis stosunku postaci do problemów politycznych, konfliktów międzypaństwowych i zaszłości narodowych.

6. Inne

Dodatkowo zostawiam też miejsce na zagadnienia, które nie pasują do żadnego z powyższych elementów. Tutaj należy zamieścić wszystko, co wpływa na osobowość postaci, a nie pasuje do wcześniejszych zagadnień. Ot choćby wykształcenie, kwestia posiadanych zdolności, dolegliwości, jakie postać przeszła lub posiada itp. Może się nawet zdarzyć, że to ten szósty, dodatkowy element będzie główną cechą osobowości postaci.

Motywacje i słabości

Po wypisaniu wszystkiego na temat elementów osobowości postaci przyszedł czas na rozszerzenie nieco tematu jej motywacji. Przeglądając mój poprzedni poradnik Leniwego tworzenia postaci, da się zauważyć świętość (motywację pozytywną) i fobię (motywację negatywną). Teraz jest czas na ich rozwinięcie i opisanie, dlaczego świętość jest dla postaci tak ważna, czym tak właściwie dla niej jest oraz jak wiele jest w stanie dla niej poświęcić. Należy też wyjaśnić, dlaczego postać odnosi się do swojej fobii tak negatywnie i jak na nią tak właściwie reaguje: strachem? Agresją? Pogardą? Koniecznie trzeba poświęcić temu kilka zdań w opisie całej postaci, by jej motywacje miały sens.

Smaczki postaci

Na koniec warto dodać postaci drobne smaczki, będące drobnymi zaletami, wadami (dobrze, żeby wady i zalety się równoważyły) oraz nawyki, jakie posiada. Na pewno warto rozwinąć nieco jej markę z Leniwego tworzenia postaci. Można też dodać jej kilka drobiazgów osobistych, do których jest przywiązana.

Istotne jest, by tych smaczków było jedynie kilka, a nie kilkanaście, gdyż zbyt duża ilość drobnych elementów przypisanych do jednej postaci wprowadzają pewien zamęt w jej odbiorze przez inne osoby. W dobrym guście jest również powiązanie tych smaczków z elementami osobowości postaci lub jej motywacjami.

Podsumowanie

Po zastosowaniu wszystkich powyższych wskazówek stworzona postać będzie miała wystarczającą głębię, by uczynić z niej nawet protagonistę dowolnie długiego opowiadania.

Mam nadzieję, że ten poradnik okazał się zarówno przydatnym opracowaniem tworzenia postaci, jak i ciekawym artykułem do czytania. Wysoce możliwe, że w przyszłości będę go aktualizował o kolejne elementy lub poprawiał te już istniejące.